BREAKING NEWS
latest

ΕΠΙΒΙΩΣΗ

ΕΠΙΒΙΩΣΗ
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Η πυγμαχία στην αρχαία Ελλάδα


Το πιο φυσικό όπλο του ανθρώπου στην καθημερινή και πολεμική ζωή του, εξελίχθηκε σε ένα από τα δημοφιλέστερα αγωνίσματα. Ο Απόλλων είχε νικήσει τον Άρη στην Ολυμπία. Η τέχνη, η δεξιοτεχνία και η αντοχή επικράτησε απέναντι στην ωμή βία και την αγριότητα.


Στην εποχή του Ομήρου οι πυγμάχοι προφυλάσσουν τα χέρια τους και καταφέρνουν ισχυρά χτυπήματα, χρησιμοποιώντας απλούς ιμάντες από δέρμα βοδιού. Τον 5ο αιώνα π.Χ. χρησιμοποιούν μαλακούς ιμάντες από κατεργασμένο δέρμα που ονομαζόταν «μειλίχαι» . Πλέγμα ιμάντων που ενισχύει τα δάχτυλα στα σημεία κρούσεως, οι «σφαίραι»  εμφανίζονται γύρω στο 400 π.Χ.,  ενώ αργότερα πιο ενισχυμένα γάντια οι «οξείς ιμάντες» . Ο caestrus, ένα είδος μεταλλικό γάντι κάνει την εμφάνιση του κατά την ρωμαϊκή εποχή.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ονομαστός από την Σμύρνη καθόρισε τους κανόνες του αγωνίσματος το 688 π.Χ. Με κλήρωση ορίζονται οι αντίπαλοι. Επιτρέπονται χτυπήματα στο κεφάλι και στο πρόσωπο του αντιπάλου , ενώ οι λαβές, τα λακτίσματα και τα επικίνδυνα χτυπήματα απαγορεύονται. Σε περίπτωση θανάτου, ανακηρύσσεται νικητής ο νεκρός και έτσι τιμωρείται ο παραβάτης των κανονισμών. Νικητής στέφεται όποιος βγάλει τον αντίπαλο του εκτός μάχης ή όποτε αναγνωρίσει κάποιος από τους δύο την ήττα του. Περιορισμός στον χρόνο και τον χώρο κατά την διάρκεια της αναμέτρησης δεν υπάρχει.


Η εισαγωγή των οξέων ιμάντων μετέτρεψε τον τρόπο που αγωνίζονταν οι αθλητές από επιθετικό σε αμυντικό, καθώς έπρεπε να αποφύγουν τα οδυνηρά χτυπήματα. Μπορούσαν να πάρουν τη νίκη με αμυντική τακτική. ‘Οταν αργούσε να ανακηρυχθεί κάποιος νικητής, οι κριτές του αγώνος επέβαλαν εναλλαγή χτυπημάτων χωρίς άμυνα, την «κλίμακα» , εως ότου υποχωρήσει ο ένας αγωνιζόμενος.


Η προπόνηση των πυγμάχων στην παλαίστρα  γινόταν μεταξύ δύο αθλητών, ή με τον «κώρυκο» έναν σάκο γεμάτο με άμμο, ο οποίος κρεμόταν από την κορυφή,

Διάσημοι πυγμάχοι υπήρξαν, ο Καρύστιος Γλαύκος, ο θρυλικός Θεαγένης ο Θάσιος ( 1400 νίκες ! ) , ο Σπαρτιάτης Ιπποσθένης, ο Μελαγκόμας από την Καρία, ο Ευρυδάμας από την Κυρήνη καθώς και ο Διαγόρας ο Ρόδιος με την οικογένεια του, που ανέδειξε ολυμπιονίκες πατέρα, τρεις γιους και δύο εγγόνια.


Πηγή: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους - Εκδοτική Αθηνών τόμος Β΄ σελ. 491

Το είδαμε εδώ

Νέμεσις: Η προσωποποίηση της θείας δίκης


Η Νέμεσις ήταν θεότητα και συγχρόνως η προσωποποίηση της θείας δίκης.

Ήταν κόρη της Νύκτας και αναφέρουν πως κάποτε την είχε ερωτευτεί ο Δίας κι εκείνη μεταμορφωνόταν συνεχώς για να τον αποφύγει. Στο τέλος είχε πάρει τη μορφή χήνας, αλλά δεν είχε καταφέρει να σωθεί γιατί ο Δίας μεταμορφώθηκε την ίδια στιγμή σε κύκνο κι ενώθηκε μαζί της. Τα αβγό που είχε γεννήσει η Νέμεση το είχαν μαζέψει κάποιοι βοσκοί και το είχαν δώσει στη Λήδα. Από εκείνο το αβγό είχαν γεννηθεί η Ελένη και οι Διόσκουροι.

Ως θεότητα η Νέμεσις απέδιδε στον καθένα την ευτυχία ή δυστυχία που αντιστοιχούσε στην αξία του. Ο ρόλος της ήταν συγγενικός με αυτόν των Μοιρών. Μόνο που οι Μοίρες είχαν σχέση με την ειμαρμένη, προαποφάσιζαν τη μοίρα των ανθρώπων πριν ακόμη γεννηθούν, ενώ η Νέμεσις επιβράβευε ή τιμωρούσε κάποιον με γνώμονα το δίκαιο.

Ήταν η προσωποποίηση της θείας εκδίκησης, όπως οι Ερινύες, αλλά δεν τιμωρούσε μόνο το έγκλημα, αλλά και κάθε «υπερβολή» και αλαζονεία. Τιμωρούσε τους υπερόπτες και προσπαθούσε να φέρει την ισορροπία ανάμεσα στην τύχη των ανθρώπων.

Έτσι ο Κροίσος, γεμάτος πλούτη και αλαζονεία, οδηγήθηκε από την Νέμεση στην εκστρατεία εναντίον του Κύρου και καταστράφηκε.

Στον Ραμνούντα της Αττικής, κοντά στο Μαραθώνα, λατρευόταν η Νέμεσις ως Ραμνουσία κι είχε περίφημο ιερό. Το άγαλμά της θεάς το είχε σμιλεύσει ο Φειδίας από μάρμαρο της Πάρου, που είχαν φέρει οι Πέρσες στο Μαραθώνα και το προόριζαν για να στήσουν τρόπαιο για τη νίκη που θα πραγματοποιούσαν ενάντια στους Αθηναίους. Επειδή οι Πέρσες είχαν δείξει μεγάλη σιγουριά για τη νίκη τους, υπερβολή και αλαζονεία, η θεά τους τιμώρησε. Υποκίνησε τον αθηναϊκό στρατό στο Μαραθώνα κι οι Πέρσες ηττήθηκαν.

Αργότερα η Νέμεσις ταυτίστηκε με την Αδράστεια, παριστανόταν ως παρθένα κι έμοιαζε με την Αφροδίτη.


Υπάρχει και μια άλλη άποψη της μυθολογικής διαδρομής της Νέμεσης.

Λεγόταν πως από την ένωση του Ταρτάρου και της Νέμεσης γεννήθηκαν οι Τελχίνες. Τα ονόματά τους ήταν Χρυσός, Άργυρος και Χαλκός, από τα μέταλλα που είχαν ανακαλύψει ή κατά τον Βακχυλίδη Ακταίος, Μεγαλήσιος, Ορμενός και Λύκος. Οι Τελχίνες ήταν μάγοι και προκαλούσαν βροχή, χαλάζι, χιόνι και κεραυνούς.

Ήταν πνεύματα της φωτιάς-ηφαιστειακά, από ρίζες έφτιαχναν φίλτρα θαυματουργά και κατείχαν τρομερές δεξιότητες. Περιγράφονται ενίοτε δίχως χέρια ή πόδια. Ήταν όντα αμφίβια και είχαν κάτι από άνθρωπο και κάτι από ψάρι, σαν τον Όανες της σουμερο-βαβυλωνιακής μυθολογίας. Τους περιέγραφαν με μεμβράνη στα δάχτυλα και φημισμένες οικογένειες ισχυρίζονταν ότι κατάγονταν από τη γενιά τους.

Σύμβολα της θεάς είναι ο πήχυς και το χαλινάρι. Τα σύμβολα αυτά είναι ενδεικτικότατα της λειτουργίας της να προσμετρά τις ανθρώπινες σκέψεις, συναισθήματα, δράσεις και να θέτει ένα όριο στην αχαλίνωτη ασυδοσία του εγωισμού των ανθρώπων. Έτσι η έπαρση των θνητών έναντι των Κοσμικών Νόμων (ύβρις) και η κατάφωρη αδιαφορία για το Κοινό Καλό, σαρώνονται με τη δράση της Νέμεσης και εδώ μοιάζει με Συμπαντική Ζυγαριά που απονέμει αέναα Δικαιοσύνη.

Ορφικός Ύμνος στην Νέμεση

Εσένα τη Νέμεση καλώ,

τη βασίλισσα την πανίσχυρη,

μέσω της οποίας αποκαλύπτονται οι πράξεις των θνητών ανθρώπων,

την αιώνια, την αξιοσέβαστη, με την απεριόριστη όραση,

εκείνη που αγαλιάζει με το ορθό και το δίκαιο

σε κάθε θνητό είναι γνωστή η επιρροή σου,

και οι άνθρωποι βογγούν πίσω από τα δίκαια δεσμά σου,

γιατί κάθε σκέψη καλά κρυμμένη στο μυαλό,

ξεκάθαρα αποκαλύπτεται στη θέα σου.

Έλα ευλογημένη και ιερή Θεά, εισάκουσε την προσευχή μου,

και βάλε στη φροντίδα σου τη ζωή του πιστού σου,

την αγαθοεργή σου βοήθεια δώσε στην ώρα της ανάγκης,

και άφθονη ισχύ στη δύναμη της λογικής,

τις σκέψεις τις ασεβείς, τις αλαζονικές και τις χαμερπείς διώξε μακριά.

Το είδαμε εδώ

Ο τζόγος στην Αρχαία Ελλάδα. Τα κυβεία, η οστρακίνδα, το τάβλιον, οι ορτυγοκοπίες και η πόκα!


Η καθημερινότητα των αρχαίων Ελλήνων περιελάμβανε και τον τζόγο με τον οποίο οι πρόγονοί μας ήταν παθιασμένοι.

Στα κυβεία ή κυβευτήρια, δηλαδή τις μπαρμπουτιέρες, χάνονταν περιουσίες στα ζάρια, που παίζονταν σε χώρους που σήμερα θα τους λέγαμε κακόφημους.
Το Ιερό της Αθηνάς Σκιράδος στην Ιερά οδό ήταν ένα από τα πιο γνωστά σημεία συνάντησης για τους κυβευτές.

Τα ζάρια ανακαλύφθηκαν σύμφωνα με την παράδοση από τον ομηρικό ήρωα Παλαμήδη, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Τροίας.

Στον Παλαμήδη αποδίδεται και το παιχνίδι του διαγραμμισμού, δηλαδή της ντάμας.


Το μπαρμπούτι ήταν δημοφιλές και στηνόταν εύκολα πάνω σε μια κουβέρτα, ενώ οποιοσδήποτε μπορούσε να κουβαλάει τρία ζάρια χωρίς να γίνεται αντιληπτός.

Οι παίκτες προσπαθούσαν να πετύχουν τη «ριξιά της Αφροδίτης» και να αποφύγουν τη «ριξιά του σκύλου», με την οποία έχαναν τα λεφτά τους.

Τα ζάρια δεν τα έριχναν ποτέ με το χέρι, αλλά μέσα από ένα αγγείο, το κήθιον. Για κάθε περίπτωση πάντως, οι κυβευτές είχαν και τους προστάτες θεούς, τον Ερμή και τον Πάνα.

Υπήρχαν και διάφορες ονομασίες για τις ζαριές, τις οποίες παραθέτει ο Πολυδεύκης. Οι καλές ζαριές (ευκυβείν) και οι κακές (δυσκυβείν).

H καλύτερη ζαριά 3Χ6, ονομαζόταν «μίδας» ή «Αφροδίτη» , άλλες ονομάζονταν «ευδαίμων», «αντίτευχος» (εχθρός) , «δάκνων», «Λάκωνες», «Αργείος» κλπ.

Μερικές άλλες ονομασίες ταυτίζονταν με τις καλές ζαριές όπως «κύων» ή «χίος» για τον άσσο, «κώος» για το έξι κλπ.

Τα παιδιά έπαιζαν και αυτά τυχερά παιχνίδια με ζάρια. Ο «Αστραγαλισμός» παιζόταν με κύβους ή «κόττα», δηλαδή αστράγαλοι (κότσια) μικρών μηρυκαστικών.

Τοποθετούσαν μέσα σε κύκλο τα κότσια και τα χτυπούσαν από κάποια απόσταση. Όσα έβγαζαν με το χτύπημα έξω από τον κύκλο, τόσα κέρδιζαν.

Το ίδιο παιχνίδι, όπως και το παιχνίδι «μονά-ζυγά», παιζόταν με ξηρούς καρπούς, αμύγδαλα και καρύδια.

Όταν υπήρχαν στοιχήματα μετατρεπόταν αυτομάτως σε τυχερό παιχνίδι.

Ο τζόγος καταγράφεται από τη μινωική εποχή.

Σε ανασκαφές που έγιναν στο ανάκτορο της Ζάκρου, βρέθηκαν δώδεκα πλακίδια από φαγεντιανή, που πάνω τους είχαν επαναλαμβανόμενους γραπτούς χαρακτήρες, μόνο από τη μία όψη.
Οι μελετητές υποστηρίζουν πως μπορούμε να μιλάμε για ένα παιχνίδι παρόμοιο με την πόκα.


Πάθος υπήρχε φυσικά και για τους αγώνες ζώων.

Οι κοκορομαχίες, οι αγώνες ορτυκιών (ορτυγοκοπία) και των σκύλων, συγκέντρωναν πολλά στοιχήματα.

Οι ιδιοκτήτες τους εκπαίδευαν τα ζώα καθαρά για αυτόν τον σκοπό, δίνοντάς τους σκόρδο και κρεμμύδι και δένοντας στα πίσω νύχια των πετεινών μεταλλικά πλήκτρα, ώστε να προκαλούν θανάσιμα τραύματα.

Ένα άλλο αρχαιοελληνικό παιχνίδι, η τηλία, έφθασε ως τις μέρες μας ως τάβλι.
Στη ρωμαϊκή εποχή έγινε το παιχνίδι των «12 γραμμών», ή τάμπουλα και στο Βυζάντιο ονομάστηκε τάβλιον.

Η οστρακίνδα, το σημερινό κορόνα – γράμματα, παιζόταν με ένα όστρακο στην αρχαία Ελλάδα και στη ρωμαϊκή εποχή με νόμισμα.

Στη Ρώμη όταν τα τυχερά παιχνίδια εξελίχθηκαν σε κοινωνική μάστιγα, ελήφθησαν αυστηρά μέτρα για τον περιορισμό τους, προφανώς χωρίς εντυπωσιακό αποτέλεσμα.

Στο Βυζάντιο, τα περισσότερα αρχαιοελληνικά παιχνίδια προσωρινά χάθηκαν, αλλά τα ζάρια τα έριχναν με μανία ο Λέων Φωκάς, αδελφός του Νικηφόρου Φωκά, ο Ρωμανός Β’, γιος του Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου και ο Κωνσταντίνος Η’.

Το είδαμε εδώ

Η Ιατρική των Ελλήνων: Αυθεντική διαχρονική επιστήμη


«Αν δεν υπάρχει υγεία, όλα τα υπόλοιπα αγαθά σε τίποτα δεν ωφελούν» Ιπποκράτης

Αυτό ήταν το «μότο» των αρχαίων Ελλήνων γι αυτό και έδιναν βαρύνουσα σημασία στην υγεία αλλά και στον καλύτερο δυνατό τρόπο θεραπείας σε περίπτωση ασθενείας. 

Οι Έλληνες γιατροί έχουν μείνει στην ιστορία χάριν της ακεραιότητας, του καινοτομικού χαρακτήρα του έργου τους και του σεβασμού τους προς τον άνθρωπο.

Εκμεταλλεύονταν αυτά που  η φύση  προσέφερε και έτσι θεράπευαν ανιδιοτελώς πάσης φύσης ασθένεια. Παραπλήσια σε αυτό το είδος επιστήμης είναι η σύγχρονη μέθοδος της ομοιοπαθητικής , της οποίας το όνομα απαντά για πρώτη φορά στον Ιπποκράτη, και η οποία εντοπίζει και καταπολεμά με φυσικό τρόπο την ρίζα της εκάστοτε ασθένειας, φέροντας τα συμπτώματά της σε έξαρση, προκειμένου να εξαλειφθούν τελείως. Το αντίθετό της είναι η αλλοπαθητική ιατρική, η κυριαρχούσα, δηλαδή, μέθοδος των ημερών, η οποία πολλάκις περιορίζεται στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων και όχι της αιτίας. 

Ήδη από την πανάρχαια εποχή του Ερμή του Τρισμέγιστου η ιατρική επιστήμη βρισκόταν σε ένα διόλου ευκαταφρόνητο επίπεδο, καθώς και ο ίδιος ασχολήθηκε, μεταξύ των άλλων, και με τον εν λόγω κλάδο, αντλώντας υλικά από την φύση και μετατρέποντάς τα σε φάρμακα. 

Αλλά και από τις περιγραφές του Ομήρου συμπεραίνουμε πως οι άνθρωποι τότε γνώριζαν πώς να περιποιούνται μόνοι τους και αποτελεσματικά τραύματα, πληγές και ελαφριές ασθένειες. Ο Όμηρος, ακόμη, αναφέρει τα γνωστά σε όλους μας αγχολυτικά! 

Μερικοί από τις σημαντικότερους Έλληνες ιατρούς, οι οποίοι με τις μεθόδους επέφεραν ριζική τομή όχι μόνο στην εγχώρια αλλά στην παγκόσμια ιατρική είναι οι ακόλουθοι: 

Αυτό που κρατά ο Ασκληπιός παραπέμπει στο σημερινό σύμβολο της Ιατρικής 

–          Ασκληπιός: Τιμούνταν ως «θεός» της ιατρικής και της υγείας γενικότερα και ιερά προς τιμήν του, στα οποία κατέφευγαν ασθενείς από όλα τα μέρη του κόσμου, υπήρχαν διάσπαρτα παντού. (π.χ. Ασκληπιείο δίπλα στο θέατρο της Επιδαύρου). 

–          Μελάμπους: Σύμφωνα με τον Καθηγητή Πανεπιστημίου Δ. Κουρέτη, θεωρείται ο πρώτος Ψυχοσωματιστής Ιατρός, καθώς κατά την παράδοση θεράπευσε την μανία (τρέλλα) των Προιτίδων, κορών του αρχαίου βασιλιά της Τίρυνθας, Προίτου. 

–          Κωκυτός: Ιατρός, μαθητής του Κενταύρου Χείρωνος που επισκέφθηκε τον τραυματία Άδωνη. 

–          Εύμηλος ο Θηβαίος: συνέγραψε το έργο «Ιππιατρικόν». 

–          Γόργασος: Προς τιμήν του υπήρχε ιερό στην Μεσσηνία, στο οποίο προσέτρεχαν ασθενείς, προκειμένου να βρουν ίαση στις ασθένειές τους. 

–          Αισχρίων: Ιατρός από την Πέργαμο. Ήταν αυτός που δίδαξε στον Γαληνό Φαρμακολογία και ο τελευταίος, με την σειρά του, τον χαρακτήρισε «φαρμάκων εμπειρικότατον». Χαρακτηριστική ήταν η θεραπεία του για δάγκωμα λυσσασμένου ζώου, την οποία αναφέρει ο Γαληνός. Έβαζε στάχτη από καβούρια, τους ποτάμιους καρκίνους, όπως τους αποκαλεί. 

–          Απολλώνιος ο Κιτιεύς: Ο σημαντικότερος Κύπριος Ιατρός, που συνέγραψε τα «περί Επιληψίας» και «Περί Άρθρων Πραγματεία», όπου περιγράφει την ανάταξη εξαρθρωμένων μελών του ανθρωπίνου σώματος με τεράστια ακρίβεια (τον αναφέρει και ο Ιπποκράτης).

–          Δάρδανος: Έφερε το παρανόμι Ασκληπιάδης και θεωρούνταν πρόγονος του Ιπποκράτη. 

–          Αρεταίος: Από αυτόν έλαβε το όνομά του ο «Διαβήτης». 

–          Ηρόφιλος: Πρώτος διατύπωσε την θεωρία ότι τα συναισθήματα πηγάζουν από τον εγκέφαλο και όχι από την καρδιά. 

–          Ηρακλείδης ο Ταραντίνος: Στρατιωτικός ιατρός, ο οποίος ασχολήθηκε κυρίως με την χειρουργική αλλά και με την παθολογία, την οφθαλμολογία και την φαρμακολογία. 

–          Φίλιππος ο Ακαρνάν: Προσωπικός ιατρός του Μ. Αλεξάνδρου, όπως και οι Αλέξιππος, Ανδροκίδης, Παυσανίας, κ.α. 

–          Ευήνωρ: Περίφημος γυναικολόγος. 

–          Δημήτριος Απαμεύς: Εισήγαγε τους όρους: «μανία, πριαπισμός, φρενίτις, ληθαργία». 

–          Ξενοφών ο Αλεξανδρινός: Ασχολήθηκε με την θεραπεία του καρκίνου. 

–          Σωρανός: διάσημος γυναικολόγος, γνωστός και ως «πρίγκηψ των ιατρών», όπως τον αποκαλούσαν. 

–          Ασκληπιάδης: Ψυχίατρος που θεράπευε τους ψυχασθενείς με διάφορα είδη λουτρών και κατάλληλη μουσική. 

–          Ερασίστρατος: Αυτός έκανε την διάκριση των νεύρων σε κινητικά και αισθητικά. Την ανακάλυψη αυτή, βέβαια, την έχουν αποδώσει στους Μπελ και Μαγκέντι. 

–          Αγαθίας ο Σχολαστικός: Μιλά για την αύρα του σώματος «Σώμα φέρων σκιοειδές αδερκέι σύμπνοον αύρη». Τέτοιες θεωρίες σφετερίστηκαν πολύ αργότερα διάφορες θρησκείες της Ανατολής, με αποτέλεσμα σήμερα να χαρακτηρίζονται ως Παραϊατρική! 


Φυσικά οι αρχαίοι Έλληνες ιατροί και φαραμακολόγοι (πατέρας της Φαρμακολογίας θεωρείται ο Διοσκορίδης, ο οποίος επισκέφθηκε πολλά μέρη στον κόσμο προς αναζήτηση  βοτάνων)είναι τόσοι πολλοί που ένα άρθρο δεν δύναται να περικλύσει τον αριθμό και το έργο τους. Δεν μπορούμε, όμως, να μην αναφερθούμε σε δύο μεγάλες προσωπικότητες της ελληνικής ιατρικής, οι μέθοδοι των οποίων χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα σε όλον τον κόσμο, και αυτοί δεν είναι άλλοι από τους Ιπποκράτη και Γαληνό. Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει πως οι γιατροί, στους οποίους δεν αναφερθήκαμε διεξοδικά, είναι ήσσονος σημασίας. 

Εξίσου σημαντικοί είναι και οι Έλληνες Φαρμακολόγοι ή Φαρμακοποιοί, οι οποίοι, όπως λέει και το όνομά τους, ποιούσαν, έφτιαχναν φαρμακα, στηριζόμενοι στην φύση, σε αντίθεση με την σύγχρονη εποχή που περιορίζονται σε απλή μεταπώλησή τους από τις Φαρμακοβιομηχανίες. Τέτοι ήταν ο Διοσκορίδης, όπως προαναφέραμε, ο φιλόσοφος Αριστοτέλης, που γνώριζε πολλά από ριζοτομία και βοτανολογία και ο μαθητής του Θεόφραστος αλλά και πολλοί άλλοι… 

Ο Ιπποκράτης, «ο πατέρας της Ορθολογικής Ιατρικής», όπως τον αποκαλούν παγκοσμίως, μιλά ξεκάθαρα και κατονομάζει την Ομοιοπαθητική Ιατρική: «Τα όμοια των ομοίων εισίν ιάματα».

Ο όρκος του απαγγέλλεται μέχρι σήμερα στις Ιατρικές Σχολές, στον οποίον συνοψίζει για κάθε μελλοντικό γιατρό τα εξής:

«Να τιμά σαν τους γονείς του αυτόν που του δίδαξε την ιατρική
Να διδάσκει αφιλοκερδώς την τέχνη του σε όποιον θέλει να την ακολουθήσει, με την προϋπόθεση να τηρήσει και αυτός με την σειρά του τον όρκο.
Να προσφέρει ΜΟΝΟ ζωή και όχι θάνατο, ακόμα και αν του το ζητήσει ο ίδιος ο ασθενής (αυτό ισχύει και στην περίπτωση της έκτρωσης – «άμβλωσης», όπως ρητά αναφέρει)
Να τηρεί το ιατρικό απόρρητο και να μην μεταφέρει ό,τι συναντά στο κάθε σπίτι
Να είναι εγκρατής». 

Το περιοδικό «Ιέραξ» της Ελληνικής Ακαδημίας της Βασκωνίας-Μπιλμπάο αναφέρει: Ο Ιπποκράτης είναι ο πατέρας του όρκου, τον οποίον, όποιος έμελλε να αφιερωθεί στην Ιατρική, έπρεπε να απαγγείλει». 

Αλλά και η Γαλλίδα ελληνίστρια Jacqueline de Romilly περιγράφοντας το έργο του Ιπποκράτη, καταγράφει (Emile Baulieu, Collège de France, Pour l’ Amour du Grec): «Τι κείμενο! Τι πολιτισμός!» 

Ο Γ. Κρύκας στο περιοδικό «Ιστορία (τ. 52)» αναφέρει: «Ο Ιπποκράτης επιχειρούσε επεμβάσεις που και σήμερα είναι δυσκολότατες (π.χ. διάνοιξη κρανίου με τρυπάνι). Επανέφερε στην θέση τους εξαρθρωμένα μέλη , έκοβε τα σεσηπότα, πραγματοποιούσε πλευρεκτομές, παρακεντήσεις στον θώρακα και στην κοιλιά, άνοιγε περινεφρικά αποστήματα, χειρουργούσε αιμορροΐδες και συρίγγια, χρησιμοποιούσε καθετήρα για να αφαιρέσει λίθους από την κύστη, πραγματοποιούσε δύσκολες επεμβάσεις στο κρανίο με χαλύβδινα εργαλεία και χρησιμοποιούσε στο χειρουργείο του φλεβοτόμους, οστεολαβίδες, μηχανήματα, πριόνια, μαχαίρια, βελόνες, τρυπάνια, μητροσκόπια και τόσα άλλα». 

Αναπαράσταση της μεθόδου, με την οποία ο Γαληνός προέβαινε σε κρανιοανατρήσεις.

Συνεχιστής της Ιπποκρατικής Ιατρικής θεωρείται ο Γαληνός, ο οποίος αναγνωρίζεται και ως ο Ιδρυτής της Πειραματικής Φυσιολογίας και της Ανατομικής. 

Το περιοδικό Halcon αναφέρει: «Είναι ο συνεχιστής του Ιπποκράτη. Υπήρξε κατά την διάρκεια ολόκληρου του Μεσαίωνα ο κατ’ εξοχήν γιατρός της Οικουμένης, με τρόπο ώστε και το όνομά του να χαρακτηρίζει κάποιον ως γιατρό(…) Για τον Γαληνό η φύση διαθέτει δύναμη δημιουργική. Τον χαρακτηρίζει, όπως και τον Ιπποκράτη, βαθύτατη ηθική. Εκτιμούσε ότι αυτό που ο γιατρός εξετάζει είναι πάνω απ’ όλα ο άνθρωπος και όχι μία ακόμη κλινική περίπτωση. Για να θεραπεύσεις την ασθένεια πρέπει να εκτιμήσεις τον ασθενή ως ανθρώπινη αξία». 

Επιτελούσε και αυτός με την σειρά του δυσχερείς επεμβάσεις, όπως η εκτομή στέρνου για να θεραπεύσει παθήσεις της καρδιάς, και περιέγραψε την θεραπεία των νευρικών παθήσεων εξαιτίας πυρετού, για την οποία βραβεύτηκε αργότερα με νόμπελ ο Αυστριακός Wagner. 

Η ιατρική των Ελλήνων, σεβόμενη πάνω και πέρα απ’ όλα τον άνθρωπο, έφτασε σε πολύ υψηλό επίπεδο τόσο εξέλιξης όσο και αποτελεσματικότητας και έδωσε τα «φώτα» της σε όλη την οικουμένη! Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ιατρικών όρων σε ολον τον κόσμο έχει ρίζες ελληνικές, κάτι που θα αναλύσουμε στο επόμενο άρθρο μας.

Το είδαμε εδώ

H μυστική ακτινοβολία του Mαντείου των Δελφών


Ο ρόλος του Δελφικού Μαντείου στον αρχαίο κόσμο ήταν πολυδιάστατος. Από το τέλος του 9ου αι. π.Χ. τουλάχιστον, που εμφανίζονται οι πρώτες ενδείξεις της λατρείας του Απόλλωνος στους Δελφούς και της έναρξης της μαντικής διαδικασίας, μέχρι τον 4ο αι. μ.Χ., που δόθηκε ο πολύ γνωστός, τελευταίος, συμβολικός ψευδοχρησμός στον αυτοκράτορα Ιουλιανό, για περισσότερο δηλαδή από 1.200 χρόνια, το δελφικό μαντείο εξέδιδε χρησμούς και σε ιδιώτες και σε πόλεις-κράτη, επηρεάζοντας, όσο κανένας άλλος θεσμός, ολόκληρη τη μικρή και τη μεγάλη αρχαία ελληνική ιστορία.

Η μεγάλη σημασία του μαντείου στον αρχαίο κόσμο μπορεί να γίνει κατανοητή από το γεγονός ότι από τους 615 δελφικούς χρησμούς που μας έχουν διασωθεί, οι 73, δηλαδή ποσοστό 12%, αναφέρονται στην ίδρυση αποικιών, οι 130, δηλαδή 21%, είναι πολιτικού περιεχομένου και οι 185, δηλαδή 31%, είναι δημόσιου θρησκευτικού περιεχομένου. Από το σύνολο των χρησμών, οι 388, δηλαδή το 64%, αφορούσαν θέματα άμεσα σχετιζόμενα με την πορεία της αρχαίας ελληνικής ιστορίας.

Φυσικά, η επιρροή επίκοιλλε από εποχή σε εποχή. Αρχικά, η ακτινοβολία ήταν περιορισμένη. Η μαντική λατρεία θα πρέπει να προϋπήρχε πριν ακόμη και από την «έλευση» του Απόλλωνος, και ίσως αυτό να υπήρξε η αφορμή για την οποία ο συγκεκριμένος θεός «εγκαταστάθηκε» στους Δελφούς. Η μαντική διαδικασία ελάμβανε χώρα μέσα σε κάποιο σπήλαιο (άντρον), είχε λαϊκό χαρακτήρα και δεν είχε τεθεί ακόμα υπό τον έλεγχο κάποιας κρατικής εξουσίας. Πάντως, έχουν βρεθεί πρώιμα αναθήματα στο ιερό, τα οποία, εκτός από την κυρίως Ελλάδα, προέρχονται και από πιο μακρινές περιοχές, όπως, π.χ., από την Κρήτη και την Κύπρο, και αποτελούν ενδείξεις για πρώιμη διασπορά της φήμης του μαντείου.

Μαντεία και αποικισμός

Η φήμη του μαντείου αναπτύχθηκε σημαντικά με τον ρόλο που έπαιξε κατά τον μεγάλο ελληνικό αποικισμό. Ήδη από τα μέσα του 8ου αι. η κατάκτηση των θαλάσσιων δρόμων, το εμπόριο, αλλά κυρίως τα μεγάλα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα που δημιουργήθηκαν στις ελληνικές πόλεις μεταξύ αντιμαχόμενων αριστοκρατικών γενών, οδήγησαν στη δημιουργία αποικιών στα παράλια όλης της Μεσογείου. Για τον αποικισμό αυτόν και συγκεκριμένα για τις περιοχές που κατευθύνονταν οι άποικοι, για τους αρχηγούς της κάθε αποστολής, για τις πιθανότητες επιτυχίας του εγχειρήματος κ.ά. πάντα ρωτούσαν το μαντείο, η συμβολή του οποίου υπήρξε καθοριστική.

Βέβαια η άποψη ότι το μαντείο είχε γνώση της κατάστασης ακόμα και μακρινών περιοχών σε όλη τη Μεσόγειο και μπορούσε έτσι να κατευθύνει το κύμα του αποικισμού δεν γίνεται πλέον δεκτή από την έρευνα. Σήμερα πιστεύεται ότι όλη την προεργασία για την αποστολή μιας αποικίας την είχαν κάνει οι ίδιες οι ενδιαφερόμενες πόλεις-κράτη και είχαν θέσει τα στοιχεία αυτά εκ των προτέρων στη διάθεση των ιερέων. Με τον τρόπο αυτόν ο χρησμός ετίθετο υπό τη σκέπη του Απόλλωνος και, φυσικά, η απόφαση που κάλυπτε το θεϊκό κύρος γινόταν ευκολότερα δεκτή από όλους, βουλόμενους και μη. Eτσι, οι Δελφοί όχι μόνο έδωσαν διέξοδο στις ασφυκτικές πολιτικοκοινωνικές συνθήκες που είχαν δημιουργηθεί στην κυρίως Ελλάδα, αλλά δημιούργησαν και σημαντικούς δεσμούς με τις νέες αποικίες, αποτελώντας πόλο μεγάλης επιρροής σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο.

Μαντείο και διεθνείς σχέσεις

Κατά τον 7ο και 6ο π.Χ. αι., οπότε λαμβάνει χώρα η μεγαλύτερη οικονομική, κοινωνική και πολιτική ανάπτυξη των ελληνικών πόλεων-κρατών, συνεχίζεται και εξελίσσεται ακόμη περισσότερο ο ρόλος των Δελφών και του μαντείου. Οι πληροφορίες του Ηροδότου για χρησμούς που δόθηκαν σε βασιλείς μη ελληνικών περιοχών, όπως ο Μίδας της Φρυγίας, ο Γύγης και ο Κροίσος της Λυδίας και ο Άμασις της Αιγύπτου, δείχνουν διεύρυνση της ακτινοβολίας του μαντείου σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Παρόλο δε που η αυθεντικότητα των συγκεκριμένων χρησμών έχει πολλαπλώς αμφισβητηθεί, η προσφορά πολύτιμων αναθημάτων των ηγεμόνων αυτών στους Δελφούς υποδηλώνει τουλάχιστον προσπάθεια προσεταιρισμού της θετικής γνώμης του μαντείου, αλλά και όλων των Ελλήνων στα πολιτικά τους σχέδια.

Η σύνδεση του ιερού με την αμφικτιονία των πόλεων της Θεσσαλίας και της Στερεάς Ελλάδος, που έγινε τον 7ο ή τον 6ο αι. π.Χ., έδωσε τη δυνατότητα στους Δελφούς να αναδειχθούν και σε πανελλήνιο πολιτικό κέντρο. Έτσι, πολύ συχνά οι αντιμαχόμενοι κατέφευγαν στην Πυθία για την επίλυση των διαφορών τους, δίνοντας τη δυνατότητα στο μαντείο να παρεμβαίνει ως διαιτητής σε πολλές διαμάχες μεταξύ των πόλεων-κρατών, φαινόμενο που απαντάται για πρώτη φορά στην ιστορία του πολιτισμού. Επίσης, συχνά ρωτούσαν αν έπρεπε να ξεκινήσουν κάποια εκστρατεία, αν ήταν καλύτερο να συνάψουν ειρήνη, με ποιο τρόπο θα μπορούσαν να αποφύγουν τα δεινά ενός πολέμου ή μιας καταστροφικής θεομηνίας. Με τον τρόπο αυτόν το μαντείο κατόρθωσε να παίζει σπουδαίο ρόλο στην πολιτική σκηνή της αρχαίας Ελλάδος, κυρίως από τον 6ο έως τον 4ο αι. π.Χ.

Μαντείο και εσωτερική πολιτική

Κρίνοντας από τον μεγάλο αριθμό των χρησμών θρησκευτικού περιεχομένου, αντιλαμβανόμαστε πως ένας συνήθης τρόπος παρέμβασης του μαντείου σε εσωτερικά θέματα των πόλεων-κρατών ήταν και οι αποφάσεις που σχετίζονταν με την εγκαθίδρυση νέων λατρειών. Τις πολλές σχετικές ερωτήσεις προς την Πυθία τις προκαλούσαν συνήθως διάφορα καταστροφικά συμβάντα, όπως επιδημίες, ανομβρία, κακές χρονιές για σπαρτά και ζώα κ.λπ. Ο Απόλλων συμβούλευε τότε ποιους θεούς ή ήρωες να τιμήσουν, ποια παλιά ξεχασμένη λατρεία να επαναφέρουν, σε ποιον να απευθυνθούν για να τους καθάρει από το μίασμα που προκάλεσε το κακό.

Σημαντικότερος όμως υπήρξε ο ρόλος των μαντείων στη διαμόρφωση και εξέλιξη της νομοθεσίας και των πολιτευμάτων στις αρχαίες ελληνικές πόλεις-κράτη, με τη στήριξη που έδωσαν, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, σε καινοτομίες που σταδιακά οδήγησαν στην κατάκτηση της δημοκρατίας. Γνωρίζουμε ότι οι Δελφοί ρωτήθηκαν για την έγκριση της «ρήτρας του Λυκούργου», που έθεσε τις βάσεις του σπαρτιατικού πολιτεύματος, καθώς και για τους νόμους του Σόλωνος, που έφεραν τη συνδιαλλαγή μεταξύ των αντιμαχόμενων πολιτικών ομάδων στην Αθήνα του πρώιμου 6ου αι. π.Χ.

Ακόμη, το μαντείο συνέβαλε ξεκάθαρα στην εγκαθίδρυση της αθηναϊκής δημοκρατίας, προκαλώντας τη σπαρτιατική στρατιωτική συνδρομή προς την πλευρά του Κλεισθένους. Και αμέσως μετά, όταν ο Κλεισθένης προσπάθησε να ανακατανείμει το κοινωνικό σώμα με τη δημιουργία των δέκα νέων αθηναϊκών φυλών, μέτρο που ασφαλώς θα αντιμετώπιζε πολλές αντιδράσεις από την πλευρά των αριστοκρατών, χρησιμοποίησε και πάλι τη βοήθεια του μαντείου: Έστειλε στους Δελφούς κατάλογο με τα ονόματα 50 ή 100 μυθικών Αθηναίων ηρώων, για να διαλέξει η Πυθία δέκα, με τα οποία θα ονοματίζονταν οι νέες φυλές. Η θετική απάντηση του ιερατείου δήλωνε αυτομάτως και την αποδοχή της καινοτομίας από τον θεό, και με τον τρόπο αυτόν περιόριζε δραστικά τις οποιεσδήποτε πιθανές αντιδράσεις από τους θιγόμενους.

Στην ουσία, δηλαδή, οι πολιτικοί δεν ζητούσαν τίποτε άλλο παρά την επιδοκιμασία του Απόλλωνος στις αποφάσεις τους, οι οποίες με τον τρόπο αυτόν ετίθεντο υπό τη θεία σκέπη και είχαν έτσι μεγάλες πιθανότητες να εφαρμοστούν χωρίς ουσιαστικές αντιδράσεις. Το ότι το μαντείο είχε συνήθως θετική στάση απέναντι σε καινοτομικές προτάσεις οφειλόταν κυρίως σε στάθμιση των πολλών και ποικίλων παραγόντων που επηρέαζαν κάθε φορά την απόφασή του. Υπήρχε όμως και ένα άλλο κριτήριο, που, σταθερό πάντοτε, διείπε τις αποφάσεις του μαντείου των Δελφών:

Μαντείο και ηθική διδασκαλία

Μία από τις βασικές αρχές του μαντείου ήταν η σταθερή προσπάθεια να ημερέψει τα ήθη των ανθρώπων, και σε προσωπικό και σε συλλογικό επίπεδο. Και αυτό ήταν μία από τις σπουδαιότερες εκπολιτιστικές συμβολές του, που σταδιακά οδήγησε στην κατάκτηση από τους αρχαίους Έλληνες του ανθρωπισμού.

Σε προσωπικό επίπεδο, αυτό επετεύχθη με την επίμονη διδασκαλία του μαντείου ότι ο φόνος δεν ήταν ανάγκη να καθαρθεί και πάλι με το αίμα του φονιά αλλά και με άλλους, ηπιότερους και ανθρωπινότερους τρόπους, όπως η θυσία ενός ζώου, η υποβολή του δράστη σε κάποιες καθαρτήριες τελετές κ.λπ. Αν σκεφτούμε ότι οι κρητικές και μανιάτικες βεντέτες επιβίωναν μέχρι πολύ πρόσφατα, μπορούμε εύκολα να συνειδητοποιήσουμε το μέγεθος αυτής της ηθικής διδασκαλίας των Δελφών σε μια τόσο πρώιμη περίοδο.

Η αντίληψη αυτή για τον κατευνασμό των παθών, τον εξανθρωπισμό των ηθών και τον έλεγχο των βίαιων αντιδράσεων μετεξελίχθηκε σε δογματική αρχή όλης της διδασκαλίας του ιερού και αποτέλεσε θεμελιώδες στοιχείο στις αποφάσεις του. Γι’ αυτό όλοι οι χρησμοί διαπνέονται από ήμερο ανθρώπινο λόγο, που εκφράζει την ηθική απολλώνεια διδασκαλία. Αυτή δηλωνόταν συμπυκνωμένη στα ρητά που ήταν γραμμένα από τον 6ο ήδη αι. στους τοίχους του προνάου του ναού του Απόλλωνος και θεωρήθηκαν εκ των υστέρων ως αποφθέγματα των επτά σοφών. Τα γνωστότερα από αυτά ήταν το «μηδέν άγαν», δηλαδή να μη γίνεται τίποτε καθ’ υπερβολήν, και το «γνώθι σαυτόν», δηλαδή να προσπαθεί ο καθένας να γνωρίζει τον εαυτό του. Με το πρώτο ρητό, συμβούλευε ο θεός ανθρώπους και πολιτείες να θέτουν το μέτρον, δηλαδή τη μετριοπάθεια και τη σωφροσύνη, ως κριτήρια στις αποφάσεις τους, διδάσκοντάς τους να γνωρίζουν τα όρια που δεν πρέπει να υπερβούν στις αποφάσεις της ζωής, γιατί κινδύνευαν να γίνουν υβριστές. Και, φυσικά, ο καλύτερος τρόπος να μαθαίνει κανείς τα όριά του εμπεριέχεται στο δεύτερο ρητό, στην αυτογνωσία, που οδηγεί στη επίγνωση της προσωπικής ευθύνης και στην επιλογή της συνειδητής ζωής.

Στο κεντρικό, επομένως, σημείο της απολλώνειας διδασκαλίας, που εκφράζεται μέσω του μαντείου και των χρησμών, στέκονται δύο βασικότατες αντιλήψεις της αρχαίας ελληνικής σοφίας, το μέτρο και η αυτογνωσία, που, όχι τυχαία, αποτελούν ταυτοχρόνως και δύο από τις θεμελιώδεις αρχές σε όλη την πορεία του ανθρώπινου γένους.

Παρά τις πολυετείς έρευνες και τις χιλιάδες των σελίδων που έχουν γραφτεί για το θέμα, δεν είναι εύκολο να απαντήσει κανείς ξεκάθαρα για το τι ακριβώς γινόταν στους Δελφούς. Οι απόψεις των ερευνητών κυμαίνονται ανάμεσα σε δύο άκρα: Στο ένα βρίσκονται οι απόλυτοι πραγματιστές, που ισχυρίζονται ότι όλη η διαδικασία δεν ήταν παρά μια καλοστημένη επιχείρηση που εκμεταλλευόταν την άγνοια, την ευπιστία και την προκατάληψη των αρχαίων. Για να ισχύει αυτό, προϋποθέτει την καθολική βλακεία των Ελλήνων, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Χρ. Καρούζος, κάτι το οποίο δεν πιστοποιείται από άλλα φαινόμενα και δράσεις του αρχαίου κόσμου. Στο άλλο άκρο βρίσκονται οι οπαδοί του εσωτερισμού, που πιστεύουν ότι οι Πυθίες ήταν πραγματικά διάμεσα (μέντιουμ), που έχοντας τη δυνατότητα να επικοινωνούν με την «άλλη πλευρά», μπορούσαν και να προβλέπουν κατά κάποιο τρόπο το μέλλον. Η αλήθεια, όπως σε όλα τα πράγματα, θα πρέπει να βρισκόταν κάπου στη μέση. Και αυτήν θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε παρακάτω, αναφέροντας μια σειρά από δεδομένα, που θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του όποιος θα ήθελε να προσεγγίσει καλύτερα το φαινόμενο.

Ο αρχαίος κόσμος ζούσε σε μιαν ατμόσφαιρα δεισιδαιμονίας και είχε μεγάλη δίψα, ασχέτως μορφωτικού επιπέδου, για συγκεκριμένη καθοδήγηση είτε στα καθημερινά του προβλήματα είτε στις μεγάλες ιστορικές αποφάσεις. Στην αρχαία ελληνική θρησκεία δεν υπήρχαν ιερές γραφές, όπως, π.χ., η Βίβλος στον ιουδαϊσμό, όπου να είναι εκπεφρασμένη η βούληση του θείου και οι βασικές αρχές της ζωής των ανθρώπων. Οι ιερείς των ολυμπίων θεών δεν έδιναν συμβουλές ούτε άκουγαν εξομολογήσεις. Ήταν μόνον υπεύθυνοι για την τέλεση των θυσιών και των άλλων ιεροτελεστιών. Έτσι, οι πολιτείες ή τα άτομα αναζητούσαν συνεχώς καθοδήγηση από τους θεούς μέσω της μαντικής και, κατά συνέπειαν, τα μαντεία υπήρξαν οι φυσικοί δέκτες της αγωνίας και των ανθρώπων αλλά και των πόλεων – κρατών για βοήθεια.

Η Πυθία, η γυναίκα που αποτελούσε το διάμεσο μεταξύ του θεού και των πιστών, δεν ήταν τυχαία. Θα πρέπει να ήταν ένα υπερευαίσθητο πλάσμα, που είχε τη δυνατότητα να περιπίπτει σε κατάσταση καταληπτικής αλλοτρίωσης, όχι μόνο πιστεύοντας ότι επικοινωνεί με τον θεό αλλά πείθοντας και τους άλλους γι’ αυτό. Πιθανότατα οι πρώτες Πυθίες ή κάποια συγκεκριμένη γυναίκα των Δελφών να είχε το χάρισμα αυτό, γεγονός που δημιούργησε την πρώτη φήμη του μαντείου. άλλωστε, η επιλογή των Πυθιών από το ιερατείο θα πρέπει να σχετιζόταν με την πίστη και την αφοσίωσή τους στη λατρεία του Απόλλωνος, γι’ αυτό και γινόταν μόνο από τη γύρω περιοχή. Ο εκεί πληθυσμός θα πρέπει να διαβιούσε σε ατμόσφαιρα άκρου σεβασμού προς τον θεό. Η βεβαιότητα ότι ο Απόλλων θεωρούσε τη μελλοντική Πυθία εκλεκτή του ασφαλώς θα επηρέαζε την ψυχολογία ορισμένων γυναικών, καλλιεργώντας ένα είδος προδιάθεσης για την κατάκτηση του αξιώματος. Δεν είναι απίθανο ακόμη, για την επιλογή της νέας Πυθίας να ακολουθούσαν μια διαδικασία όπως αυτή που γίνεται για την επιλογή ενός θρησκευτικού ηγέτη, όπως π.χ. του νέου Δαλάι Λάμα στη θιβετιανή θρησκεία. Να επέλεγαν δηλαδή ένα μικρό κορίτσι, που να μεγάλωνε με την αναγκαία θεωρητική και πρακτική διδασκαλία, έτσι ώστε να μπορεί επάξια να αναλάβει υπηρεσία στον ναό, μόλις πέθαινε η προηγούμενη ιέρεια.

Το ιερατείο των Δελφών, που έκανε και την τελική καταγραφή και σύνθεση των χρησμών, αποτελούνταν από ικανούς και έμπειρους ανθρώπους. Ο Πλούταρχος, ιερέας στους Δελφούς τον 2ο μ.Χ. αι., που το επίπεδό του το γνωρίζουμε απευθείας από τα κείμενά του, δεν ήταν μεμονωμένη περίπτωση. Οι ιερείς θα πρέπει να κατείχαν ακόμη γνώσεις ψυχολογίας για τις προσωπικές υποθέσεις, ενώ για τους χρησμούς που αναφέρονταν σε μακρινές περιοχές (π.χ. αποικισμός) καθώς και για απαντήσεις σε διεθνή θέματα, θα πρέπει να γνώριζαν τη μυθολογία και ιστορία του κάθε τόπου, καθώς και τις γεωγραφικές, πολιτικές και κοινωνικές του συνθήκες. Πιθανότατα επίσης να ενημερώνονταν εκ των προτέρων από τους ενδιαφερομένους για θέματα που δεν γνώριζαν.

Σημαντικό ρόλο στη μαντική διαδικασία έπαιζαν και οι πρόξενοι. Αυτοί ήταν κάτοικοι των Δελφών και λειτουργούσαν ως αντιπρόσωποι συγκεκριμένων πόλεων, έχοντας ως καθήκον να καθοδηγούν τους προσκυνητές και να τους βοηθούν σε όλες τις φάσεις της μαντικής διαδικασίας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κατά τον συγχρωτισμό τους στους Δελφούς οι ενδιαφερόμενοι θα ανακρίνονταν διακριτικά από τους προξένους, που θα μπορούσαν να αντλήσουν έτσι πληροφορίες για την κατάστασή τους, το πρόβλημα που τους απασχολούσε κ.λπ. Oλα αυτά θα διοχετεύονταν στους ιερείς, οι οποίοι ασφαλώς θα τις ελάμβαναν υπόψη τους κατά την τελική σύνταξη του χρησμού.

Οι χρησμοί ήταν συνήθως πάρα πολύ γενικοί και αμφίσημοι, αφήνοντας μεγάλα περιθώρια ερμηνείας τους. Οι ιερείς είχαν μακρά πείρα στην τέχνη της αόριστης, γριφώδους, αντιφατικής, ακόμα και πολυσήμαντης διατύπωσης των λόγων της Πυθίας. Συνήθως οι χρησμοί αυτοί είχαν ανάγκη περαιτέρω ερμηνείας, εργασία για την οποία οι χρησμολήπτες, μόλις επέστρεφαν στην πατρίδα τους, κατέφευγαν σε τοπικούς χρησμολόγους και εξηγητές.

Παράπονα των πιστών ότι ο θεός τούς παραπλάνησε με τα «σκοτεινά» και δυσερμήνευτα λόγια του, αναφέρονται πολλά από τους αρχαίους ιστορικούς. Αλλά στο τέλος ο θεός αποδεικνυόταν πάντοτε αληθινός, γιατί τελικά βρισκόταν μια διαφορετική ερμηνεία απ’ αυτήν που είχε αρχικά πιστέψει ο μαντευόμενος. Έτσι, το λάθος δεν το απέδιδαν ποτέ στον θεό, αλλά στους ανθρώπους που είχαν παρερμηνεύσει τα λόγια του. Αυτό μπορεί να μην ικανοποιούσε τελικά τον ενδιαφερόμενο αλλά ασφαλώς γινόταν πιστευτό από τον πολύ κόσμο.
Τέλος, ακόμα και αν, παρ’ όλ’ αυτά, οι χρησμοί αποδεικνύονταν λανθασμένοι, το ίδιο το ιερατείο ή οι τοπικοί χρησμολόγοι κυκλοφορούσαν ψευδοχρησμούς ή μυθικά γεγονότα με τα οποία προσπαθούσαν να δώσουν πειστική εξήγηση για τη μαντική απάντηση της Πυθίας. Πρόκειται για τους χρησμούς που έχουν ονομαστεί υστερομαντείες ή εκ των υστέρων προφητείες, φαινόμενο σύνηθες, αν κρίνουμε από την πληθώρα τους σε όλη την αρχαία γραμματεία.

Είναι πάντως αδιαμφισβήτητη και συνάγεται από όλες τις αρχαίες πηγές που αναφέρονται στο θέμα, τουλάχιστον κατά τους αρχαϊκούς και τους κλασικούς χρόνους, η βαρύτητα και το κύρος των χρησμών στη ζωή και των πολιτειών και των ανθρώπων, από τους πιο απλοϊκούς ώς τους πιο πεπαιδευμένους. Αυτό ήταν φυσικά απόρροια της βαθιάς πίστης τους στην παρουσία του θεού και στην αλήθεια των λόγων του. Η αντίληψη αυτή, καθώς και η πεποίθηση ότι οι άνθρωποι δεν κατανοούν εύκολα και αμέσως τη βούληση των θεών, ήταν που προστάτευαν το κύρος του μαντείου και σε στιγμές αστοχίας. Ο Ηράκλειτος μας δίνει και εδώ το κλειδί για να εξηγήσουμε αυτήν την ακλόνητη πίστη των αρχαίων στους χρησμούς του Απόλλωνος: «Ὁ ἄναξ οὐ τό μαντεῖον ἐστι τό ἐν Δελφοῖς, οὔτε λέγει οὔτε κρύπτει ἀλλά σημαίνει»/ Ο βασιλιάς που έχει το μαντείο του στους Δελφούς ούτε μιλάει καθαρά ούτε κρύβει· μόνο δείχνει σημάδια. Το πρόβλημα λοιπόν βρίσκεται, όπως και σε όλες τις εποχές, στο γεγονός ότι εκείνοι που πρέπει να κατανοήσουν τα θεϊκά σημάδια δεν είναι θεοί, αλλά άνθρωποι.

Πάνος Bαλαβάνης
Αν. καθηγητής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών

Το είδαμε εδώ

Ο δρόμος των πολεμικών τεχνών


12/2014. Ολοκληρώθηκε η διαδικασία παραγωγής για την πρώτη συμπαραγωγή οπτικοακουστικού προϊόντος ανάμεσα στην Ελλάδα και την Κορέα. 

Η συνεργασία ανάμεσα στις δύο χώρες είναι μια προσπάθεια της Δημοτικής Εταιρείας Πληροφόρησης Θεάματος και Επικοινωνίας και τηλεοπτικών σταθμών της Κορέας για την περαιτέρω ανάπτυξη των σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες και την ανταλλαγή πολιτιστικού προϊοντος.


Η συνεργασία αυτή της Δημοτικής Τηλεόρασης Θεσσαλονίκης είναι η φυσική εξέλιξη των δεσμών που αναπτύχθηκαν με την προβολή για πρώτη φορά στην Ελλάδα τηλεοπτικών σειρών (K-dramas) από τη χώρα της πρωινής γαλήνης.


Η πρώτη συμπαραγωγή Ελλάδας - Κορέας αφορά το άθλημα του Παγκράτιου.


Το Παγκράτιον ήταν ένα αγώνισμα των αρχαίων Ελλήνων, ένας συνδυασμός πάλης, λακτισμάτων και πυγμαχίας χωρίς ιμάντες, που ο Αριστοτέλης (Ρητορική Α 5-14, 1361β) το ορίζει ως εξής: «ὁ δὲ θλίβειν καὶ κατέχειν παλαιστικός, ὁ δὲ ὦσαι τῇ πληγῇ πυκτικός, ὁ δ' ἀμφοτέροις τούτοις παγκρατιαστικός». Η ονομασία προέρχεται από τις λέξεις παν + κρατείν, δηλαδή νικητής γινόταν αυτός που "κατέχει την κυρίαρχη δύναμη" ή αυτός που "κυριαρχεί απόλυτα", ενώ οι αθλητές ονομάζονταν παγκρατιαστές.


Το άθλημα αυτό, που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί και πολεμική τέχνη, εισήχθη στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 648 π.Χ. στην 33η Ολυμπιάδα. Ήταν θεαματικό και δημοφιλές ("Εν Ολυμπία το κάλλιον" , Φιλόστρατος), αλλά και επικίνδυνο, αφού είχε ως αποτέλεσμα πολλές φορές ως και το θάνατο του ενός των αντιπάλων (Παυσανίας Η,10.1). Οι αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες μετά το 200 π.Χ. εισήγαγαν κι έναν λιγότερο βίαιο διαγωνισμό "Παγκρατίου παίδων" για τα νέα αγόρια. 


Η μυθολογία θέλει το άθλημα να προέρχεται από το Θησέα, που επιστράτευσε συνδυασμό πάλης και πυγμής για να καταβάλει τον Μινώταυρο. Σύμφωνα με άλλη ανάλογη εκδοχή, ο Ηρακλής κατέβαλε με τον τρόπο αυτό το λιοντάρι της Νεμέας.

Με τις εκστρατείες του Μεγ. Αλεξάνδρου το Παγκράτιο διαδόθηκε στην Ινδία. Πιστεύεται πως από εκεί έφτασε στις χώρες της Άπω Ανατολής και αποτέλεσε τον πρόγονο όλων των ανατολικών πολεμικών τεχνών.

Διάσημοι αρχαίοι παγκρατιαστές ήταν ο Θεαγένης ο Θάσιος, ο Λύγδαμης ο Συρακούσιος, ο Δωριεύς ο Ρόδιος, ο Σώστρατος ο Σικυώνιος και ο Πολυδάμας από τη Σκοτούσσα.


"Ο δρόμος των Πολεμικών Τεχνών" είναι μια σειρά τεκμηρίωσης που μας ξεναγεί, στο μύθο, την ιστορία αλλά και το παρόν των πολεμικών τεχνών από την Ασία μέχρι την Ευρώπη. Γυρίσματα για τις τις ανάγκες της σειράς τεκμηρίωσης έγιναν στην Τουρκία, την Ινδία, την Ελλάδα, την Κίνα και φυσικά την Κορέα, ενώ η παραγωγή συνεχίζεται και θα ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο του 2015, με την ταυτόχρονη προβολή σε Κορέα και Ελλάδα.


Στην Ελλάδα γυρίσματα έγιναν στην Αθήνα, την Αρχαία Ολυμπία και τη Θεσσαλονίκη με τη συμμετοχή του καθηγητή των ΤΕΦΑΑ κυρίου Βασίλειου Καϊμακάμη, του Ολυμπιονίκη στο Tae Kwon Do Αλέξανδρο Νικολαίδη.


Η σειρά τεκμηρίωσης γίνεται με τη συνεργασία της Ομοσπονδίας Παγράτιου Αθλήματος, ενώ σημαντική ήταν η βοήθεια και συμμετοχή στα γυρίσματα του ΑΣΜΑ Γέφυρας - Βαθύλακου.

Αποσπάσματα από τo άρθρο της ΧΑΪΔΩΣ ΣΚΑΝΔΥΛΑ από τον ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟ, τα οποία αναδημοσιεύουμε καθώς το θεωρούμε σημαντικό για την προβολή της προσπάθειας συνεργασίας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Κορέα.

Το παγκράτιο ενώνει Ελλάδα - Κορέα

Τα σημεία επαφής ανάμεσα σε πολιτισμούς Ανατολής και Δύσης, καθώς και οι επιρροές που δέχτηκαν οι μεν από τους δε είναι ένα θέμα που ενδιαφέρει πολύ κόσμο στην Κορέα σήμερα, εξηγεί στον «Α» ο σκηνοθέτης Lee Wonjong: «Είναι πολύ... της μόδας στη χώρα μας ό,τι έχει να κάνει με πολιτιστικές ανταλλαγές, ειδικά στον αθλητισμό και τις πολεμικές τέχνες. Καθώς θεωρούμε το παγκράτιον βάση για τις πολεμικές τέχνες πολλών χωρών, ήρθαμε και στη χώρα όπου γεννήθηκε, την Ελλάδα. Κάναμε ήδη γυρίσματα στην αρχαία Ολυμπία και την Αθήνα, κι έπειτα από αυτά που θα κάνουμε εδώ, στη Θεσσαλονίκη, θα συνεχίσουμε το ντοκιμαντέρ και σε άλλες χώρες, όπως τη Μογγολία, την Κίνα, την Ινδία και την Κορέα. Προηγήθηκαν γυρίσματα στην Τουρκία».


Μ. Αλέξανδρος

 Σύμφωνα με τους Κορεάτες δημιουργούς υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον στην Κορέα για τον ελληνικό πολιτισμό, την ιστορία, την ελληνική δημοκρατία και τη φιλοσοφία. Το ντοκιμαντέρ θα περιλαμβάνει συνεντεύξεις με αθλητές, προπονητές, αρχαιολόγους και άλλους ειδικούς. «Κάνοντας το ντοκιμαντέρ, διαπιστώνουμε ότι το παγκράτιο μοιάζει αρκετά με το κορεάτικο τάε κβον ντο. Ακόμη, μαθαίνουμε πολλά πράγματα κι εμείς οι ίδιοι. Αλλωστε, ο στόχος μας είναι να ανακαλύψουμε την αλήθεια. Για παράδειγμα, στην Κορέα νομίζαμε ότι όλοι οι νικητές στέφονταν με στεφάνι από δάφνες, ενώ μαθαίνουμε τώρα ότι στους Δελφούς λάμβαναν δάφνινα στεφάνια και στην Ολυμπία κλαδιά ελιάς. Ακόμη, βρίσκουμε εξαιρετικά ενδιαφέρουσα την υπόθεση – δεν έχει αποδειχθεί ακόμη και παραμένει υπόθεση – ότι ο Φίλιππος ο Β' ήταν αθλητής παγκρατίου. Και πιστεύουμε ότι ο Μ. Αλέξανδρος διέδωσε μέσα από την εκστρατεία του και τις κατακτήσεις του το παγκράτιο στην Ανατολή. Ολα αυτά θέλουμε να τα δείξουμε στην ταινία μας», καταλήγει ο κ. Lee.

 Προβολή της πόλης

Μιλώντας στον «Α» η πρόεδρος της ΔΕΠΘΕ, Σοφία Ασλανίδου, για τα οφέλη που ελπίζει να αποκομίσει η Δημοτική Επιχείρηση από τη συγκεκριμένη συμπαραγωγή, τονίζει ανάμεσα σε άλλα: «Είναι αφενός η συνεργασία με μεγάλα κανάλια που έχουν μακρά εμπειρία, αφετέρου ένα άνοιγμα στις ξένες αγορές. Για πρώτη φορά στην ιστορία η TV100 έχει τη δυνατότητα να συμμετέχει σε μία τηλεοπτική παραγωγή με μεγάλο προϋπολογισμό. Το σπουδαιότερο, όμως, είναι η προβολή της πόλης μας σε ξένες, μεγάλες αγορές. Στις ασιατικές αγορές, μάλιστα, η χώρα μας έχει μεγάλη διείσδυση πολιτιστική. Τα οπτικοακουστικά προϊόντα είναι ένας σημαντικότατος διαμεσολαβητής για την προώθηση του ελληνικού πολιτισμού στις αγορές αυτές. Ετσι, η TV100 γίνεται ένας διαμεσολαβητής τουριστικής προβολής της πόλης μας στις χώρες αυτές».


Το φωτογραφικό υλικό  είναι από τα γυρίσματα που έγιναν στη Θεσσαλονίκη


Το είδαμε εδώ